تولید مثل فرآیندی زیستی است که از ویژگی های مهم تمام موجودات زنده است. تولید مثل در انواع موجودات به روش های متفاوتی صورت می گیرد. اما در بین تمام این گوناگونی ها برخی موجودات نیز وجود دارند که روش منحصر به فردی برای انجام این فرآیند در پیش می گیرند.
تولید مثل در حشرات نیز به روش های مختلفی انجام می گیرد. اما به طور معمول، در بیشتر موارد، از طریق لقاح داخلی صورت می گیرد و اسپرم حشره نر وارد بدن حشره ماده می شود. در این مقاله به بررسی نحوه تولید مثل ساس، یکی از حشرات و آفات دردساز ساز جهان، می پردازیم. زیرا با مطالعه دقیق تر زندگی آن ها می توانیم به راه های بهتری برای ریشه کن کردن ساس ها دست پیدا کنیم.
لقاح آسیب زا
در سال 1897، دانشمندان علوم زیستی به حقایق عجیبی درباره ساس ها دست پیدا کردند. آن ها یک اندام عجیب را در نیمه بالایی شکم ساس ماده کشف کردند. آنها تصور می کردند که ساس ماده مانند سیکادا ؛حشره ای بالدار شبیه به جیرجیرک اما دارای ظاهری بزرگتر؛ از این اندام برای تولید صدا استفاده می کند. اما مشکلی وجود داشت؛ زیرا در مجموعه سلول های زیر این اندام، مقادیر زیادی اسپرم یافت شد.
اما چرا اسپرم ها در این قسمت وجود داشتند؟ در آن زمان، دانشمندان نتیجه گرفتند که ساس نر، مقدار زیادی اسپرم را به ساس ماده انتقال داده و ماده ها، مقدار اضافی اسپرم را با استفاده از این اندام، هضم کرده باشند. اما این تئوری در بهترین حالت، ناکافی و ضعیف بود.
در سال 1913 مشاهده شد که نرها، با اندام جفت گیری سرنگ مانند خود، به قسمت ذکر شده در بدن ساس ماده ضربه زده، سپس لقاح در همین قسمتی که زخم و جراحت ایجاد شده، انجام می شد. اسپرم ها از طریق حفره بدنی مستقیماً به ساس ماده نفوذ می کردند. این روند، "لقاح آسیب زا" نامیده شده است. تحقیقات نشان می دهند که رفتار مشابهی در بین بی مهرگان نیز اتفاق می افتد.
در حلزون ها، که هرمافرودیت هستند، فرآیند جفت گیری شامل ترشح موادی آسیب زا و صدمه زدن به جفت از فاصله نزدیک است؛ قابل درک است که هیچ یک از طرفین حاضر نیستند نقش جنس ماده را بازی کنند؛ زیرا مانند قرار گرفتن در معرض تیراندازی است. در حلزون های دریایی بدین صورت است که هر کدام سعی دارد به دیگری ضربه وارد کند و در نتیجه یک زخم ایجاد می شود که با اسپرم دریافت شده، لقاح خواهد یافت. چرا یک جنس نر می خواهد ساس ماده را زخمی کند؟ مطالعه انجام شده روی بندپایان نشان داد که این روش، از نظر تکاملی، برای نرها یک تاکتیک محسوب می شود.
بدیهی است که ساس ها برای تولید مثل، نیاز به جفت گیری دارند؛ اما این فقط یک مقدمه است. لقاح بسیار مهم است و جنس ماده به طور واضح می خواهد باروری تخم هایش را کنترل کند.
در بسیاری از موارد، ماده ها در این امر بسیار موفق هستند؛ به عنوان مثال، از دستگاه تولید مثلی خود به عنوان ابزاری قدرتمند برای غربالگری نرهای ایده آل استفاده می کنند. ماده ها اغلب به سادگی، اسپرم نرهایی که به اندازه کافی خوب نیستند را خارج می کنند؛ یا آن را به طور شیمیایی فیلتر می کنند و گاهی اوقات می توانند دستگاه تولید مثلی خود را به طور کامل ببندند. کنترل لقاح در جنس ماده به ویژه در حشرات بسیار گسترده است که در آن، ماده ها گاهی تا سال ها، اسپرم را در یک کیسه ذخیره می کنند؛ و آن را در فرصت مناسب برای بارور کردن تخمک ها، باز می کنند.
از طرف دیگر، هر نر که با یک ماده جفت گیری می کند، برای بارور کردن آن ماده، اسپرم خود را ترجیح می دهد. برای رسیدن به این هدف، او هم باید بر عمل دفاعی جنس ماده و هم رقبای خود غلبه کند. در حقیقت دو "نبرد مسلحانه" بی پایان برای انتقال اسپرم از ساس نر به ماده صورت می گیرد.
جنس نر می تواند با اولین قدم، بر رقبا غلبه کند؛ این کار را از طریق اعمالی که منجر به جلب توجه ساس ماده می شود انجام می دهد. این ممکن است در مرحله لقاح نیز سودمند واقع شود. اما نرها باید بیشتر از اینها تلاش کنند و کارهای عجیب و غریبی برای اطمینان از پیروزی خود در این رقابت انجام می دهند؛ مانند مسدود کردن مجرای تولید مثلی ماده ها، یا از بین بردن اسپرم ساس های نر رقیب.
راه حل دیگر، غلبه بر چالش های دستگاه تناسلی ساس های ماده است. به طور مثال جنس نر در مگس میوه، میزان اسپرم خود را افزایش می دهند و باعث می شود جنس ماده، تخم بیشتری آزاد کند؛ اگرچه این روند، باعث کوتاه شدن عمر جنس ماده می شود. جنس ماده موش های چوب، مخاط غلیظی تولید می کنند که فقط اسپرم هایی که انرژی بیشتری داشته باشند قادر به عبور از آن خواهند بود. اسپرم های جنس نر، با مهارت بالا، تشکیل یک ساختار شبیه به "مار" می دهند که به گونه ای نوع دوستانه، یک اسپرم خوش شانس را داخل این مخاط به جلو می رانند تا موفق شود.
ساس نر با تزریق مستقیم اسپرم به مایعات بدن ساس ماده، روندهای کنترلی جنس ماده برای دسترسی به تخم های خود را دور می زند. جنس ماده در این روند، زخمی شده و ضریب تولید مثلی او کاهش می یابد اما این موضوع برای جنس نر متفاوت است. ساس ماده اگر سالم باشد ولی از اسپرم های این ساس نر بارور نباشد، برای ساس نر، بی ارزش است. نرها برای رسیدن به هدفشان، هم می توانند مانع از بیرون رانده شدن اسپرم خود از دستگاه تناسلی جنس ماده شوند و هم از جفت گیری ساس ماده با سایر نر ها ممانعت کند.
این استراتژی، آنچنان برای ساس های نر موفقیت آمیز بوده است که بارها و بارها در سایر حشرات و حیوانات تکامل یافته است. کرم های میزوستومای نر، آنزیم های خورنده را از اندام تناسلی خود ترشح می کنند که سوراخی در پوست ماده ها ایجاد می کند که اسپرم ها از آن قسمت وارد شوند. ماهی مرکب غول پیکر، بسته های اسپرم را به ماده تزریق می کند. در نوعی عنکبوت، جنس نر، ماده را نیش می زند؛ سپس او را با دستگاه تناسلی سوزن مانند خود، زخمی می کند و لقاح در زخم انجام می شود.
در بعضی از گونه ها، ساس های نر به طور تصادفی، به جنس ماده ضربه های نیزه مانند می زنند. با این حال، در بسیاری دیگر، در جنس ماده، سازگاری هایی برای کاهش آسیب، تکامل یافته است. مثلاً وجود اندامی به نام اسپرمالگ، یک نقطه ورود آسان برای ممانعت از این ضربات بی هدف و تصادفی، مهیا می کند. برخی از گونه ها، سیستم های پاراژنیتال کاملی دارند که اسپرم را به سمت تخمدان خود راهنمایی می کنند، در حالی که دستگاه تولید مثل عادی آنها به علت عدم استفاده، به مرور تحلیل می رود.
ساس های نر با آلت تناسلی خود به هر چیزی که با آن مواجه شوند ضربه می زنند، حتی به ماده های گونه های دیگر؛ که اغلب، آنها را در این فرآیند می کشند و این پدیده ای است که برخی از گونه ها را وادار می کند که جدا از هم تکامل یابند. ساس های نر حتی گاهی به اشتباه به نرهای دیگر حمله می کنند.
دلایل انجام لقاح آسیب زا توسط ساس ها
در لقاح آسیب زا با اینکه شرایط بدنی ماده امکانی طبیعی برای دریافت اسپرم را دارد، اما اندام تولید مثلی نر از طریق ایجاد خراش در دیواره بدن ساس ماده اسپرم را انتقال می دهد و اسپرم به این صورت در بدن ساس ماده آزاد می شود.
طی چند ساعت اسپرم ها به سمت تخمدان ها حرکت کرده و تخم ها را بارور می کنند. مطالعات نشان داده است که روند لقاح آسیب زا عملکرد باروری را بهبود بخشیده و تأثیر چشمگیری در توانایی ماده ها در تولید تخم ایجاد می کند.
ساس های ماده ای که تنها یکبار روند جفت گیری را انجام می دهند 25 درصد بیشتر از ماده هایی که مرتباً جفت گیری می کنند، تخم تولید می کنند. همچنین دسترسی به وعده های غذایی خون نیز، تعیین کننده میزان تولید تخم در طول زندگی یک ساس ماده است.
هر چه وعده های غذایی ساس بیشتر باشد تعداد تخم هایی که تولید خواهد کرد نیز بیشتر می شود. درنتیجه هجوم ساس ها شدت بیشتری خواهد داشت. برای کنترل جمعیت ساس ها و دفع این آفات از خانه، باید به سرعت عمل کنید. برای کسب نتیجه بهتر و سریع تر بهتر است از سموم تخصصی برای دفع ساس بهره بگیرید.
نحوه خرید سم ساس را در این صفحه میتوانید مطالعه کنید
